De Groene Baten Planner voor de Poort van Noord

Onder begeleiding van:

  • Maartje Visser, gemeente Rotterdam
  • Met behulp van Ton de Nijs, RIVM

Documentatie:

Verslag workshop

De workshop

Wat is de waarde van groen en blauw (water) voor een gebied en hoe druk je deze waarden uit met behulp van de 8 indicatoren van de Groene Baten planner?

Groen is bevorderlijk voor je gezondheid en draagt bij aan een prettige leefomgeving. Zowel een park als een bos nodigt uit tot beweging, zorgt voor meer recreatie en leidt dan weer tot minder bezoeken aan de huisarts. Maar hoe druk je deze waarde van groen uit in getallen? Met de Groene Baten Planner gaan we proberen om de waarde van groen in de omgeving van de Poort van Noord uit te drukken.

De Groene Baten Planner

Onze samenleving draait op natuurlijke hulpbronnen. De ondergrond levert drinkwater, wind levert energie, onze bodem produceert voedsel. Dit noemen we ons natuurlijk kapitaal. De natuur levert diensten aan mensen: voedselproductie, water, bomen, natuur en biodiversiteit en mogelijkheden om te wandelen, fietsen en recreëren. Deze bijdragen van de natuur aan de mensen noemen we ecosysteemdiensten. Stedelijk groen is een kosten efficiënte en duurzame investering, echter het probleem is dat de baten moeilijk meetbaar zijn.

Met de Groene Baten Planner kan je de maatschappelijke baten in beeld brengen van water en groen en dit gebruiken in een maatschappelijke kosten-batenanalyse. De planner is in te zetten als een hulpmiddel voor de ruimtelijke inrichting. De planner berekent de effecten van ruimtelijke inrichting op het natuurlijk kapitaal, welke maatschappelijke baten dat oplevert en beleidsmakers ondersteunen met het maken van keuzes bij stedelijke ontwikkeling. Vragen als ‘Welke ruimtelijke veranderingen hebben invloed op de ecosysteemdiensten die een locatie biedt?’ en ‘Waar zijn de maatschappelijke baten het grootst in de verschillende scenario’s van ruimtelijke inrichting?’ kunnen met de Groene baten planner beantwoord worden.

De Groene Baten Planner brengt voor de volgende indicatoren in beeld wat de kosten en baten zijn uitgedrukt in geld, aantal inwoners dat geraakt wordt door beleidsbeslissingen, hoeveelheid opslag van CO2 en grootte van een gebied dat verhit of gekoeld wordt.

Recreatie Tot. Aantal inwoners wat niet kan wandelen of fietsen Duizend inwoners
Luchtkwaliteit Afvang van fijnstof Miljoen € / jr.
Gezondheid Afname zorgkosten /  vermeden kosten van arbeidsverlies Miljoen € / jr.
Fysieke activiteit Monetaire waarden van vermeden doden door fietsen van en naar werk Miljoen € / jr.
Woningwaarde Bijdrage van groen en blauw aan de woningwaarde Miljoen € / jr.
CO2 opslag Opslag van Co2 door vegetatie Ton/ jr. en miljoen € / jr.
Hitte eiland Gebied wat met meer dan 3.0 graden Celsius wordt verhit Ha
Verkoeling Gebied wat meer dan 2 graden Celsius gekoeld wordt Ha

De resultaten geven inzicht in de waarde en behoefte aan groen voor recreatie, gezondheid en klimaatadaptatie.

De Poort van Noord

De Poort van Noord is de plek waar de Rotte de Rotterdamse ruit van rijkswegen binnen stroomt. Het is de plek waar je aan de ene kant de stad Rotterdam beleeft en aan de andere kant het groene landschapspark Rottemeren. De Poort van Noord is ook een plek waar de kruising met snelweg en spoor de Rotte als verbinding van stad en ommeland minder zichtbaar maakt.

Stichting Plezierrivier de Rotte benoemde de Poort van Noord eerder als één van de negen sleutelplekken langs de Rotte. Een locatie waar het beleefbaar maken van de mooie verhalen van de Rotte goed kan bijdragen aan de samenhang van het gebied en het aantrekkelijker maken ervan. Een plek bedoeld als ‘anker’ voor de continue beleving van de Rotte; je wordt hier op vanzelfsprekende wijze bewust gemaakt van het verhaal van de Rotte. En een plek waar aan de ene kant Rotterdam begint en aan de andere kant het Landschapspark Rottemeren.  De Poort van Noord is nog niet zo’n plek. Het infralandschap dat in de loop der tijd in oostwestrichting is ontstaan, maakt de oorspronkelijke noord-zuid verbinding van binnen naar buiten (stad Rotterdam en buitengebied) ondergeschikt en onaantrekkelijk. Spoor- en weginfrastructuur zorgden voor nieuwe dynamiek met overslagfuncties zoals het veilingterrein voor goederen en de snelwegafslagen en het treinstation voor mensen. Hiermee vormt het een landschappelijke obstakel voor mensen die willen recreëren in het gebied.

Ambitie Poort van Noord

De Rotte als landschappelijk en van oorsprong verbindend element van binnen naar buiten, moet juist op deze plek weer betekenis krijgen op de schaal van de mens en het tempo van de natuur. Tegelijkertijd levert de ontmoeting van de wereld van snelheid en die van traagheid de ingrediënten voor een verrassende en spannende plek.

De workshop

Tijdens de workshop gaan we met de deelnemers in kaart brengen wat nodig is om deze ambitie voor de Poort van Noord te realiseren.

Dit doen we door te kijken naar waar we met de Poort van Noord naar toe willen?

We brengen in kaart wat de huidige situatie is van de Poort van Noord en gaan daarna op de kaart intekenen welke maatregelen we graag genomen zien worden om te komen tot de Nieuwe Poort van Noord.

  • Wat is er in de Poort van Noord aan groene baten?
  • Wat mist er in de Poort van Noord aan groene baten?
  • Wat levert dit op volgens de Groene Baten Planner?
  • Wie moet je betrekken voor deze baten en wie kan hierin meefinancieren?
  • Wat is de waarde van de Groene Baten Planner en op deze manier naar een gebied te kijken?
  • Hoe en in welke fase kun je de Groene Baten Planner toepassen op het hele Landschapspark de Rotte?
  • Wat is er nodig om dat te realiseren?
  • Welke samenwerkingsvorm is nodig om dit te realiseren?

Dit resultaat geven we mee aan Ton de Nijs van het RIVM met de vraag of de waarde van de verschillende ecosysteemdiensten van groen en blauw (de 8 indicatoren) doorgerekend kunnen worden.

Resultaat

Samenvatting

De deelnemers van workshop 10 ‘De Groene Baten Planner Poort van Noord’ gingen aan de slag met de vraag Wat is de waarde van groen voor een gebied en hoe druk je deze waarden uit met behulp van de 10 indicatoren van de Groene Baten Planner? De Poort van Noord werd hier als voorbeeldlocatie gebruikt om de Groene Baten Planner (GBP) op toe te passen. Voor de meeste deelnemers was de GBP nog onbekend. Uit de workshop bleek dat de GBP een goede procestool kan zijn om in verschillende fasen de belanghebbenden/ partners in beeld te krijgen. De GBP is een tool om in verschillende fasen tegelijkertijd te tekenen en te rekenen hoe en of ideeën ook financieel tot stand kunnen komen. Het kan als tool de initiatiefnemers en planners bewust maken van mogelijke baten die een gebied kan hebben en inzicht geven in de partijen die de baten hebben en de kosten kunnen dragen. Dit is vaak niet vanzelfsprekend dezelfde partij. Zijn er mogelijkheden om de partijen met de baten ook meer in lijn te krijgen met degenen die de kosten op zich nemen, behalve natuurlijk verevening via het belastinginstrument? De GBP kan een tool zijn om dit gesprek te voeren. De planner wordt nu nog niet/zeer beperkt gebruikt terwijl deze juist in het voortraject van een project van waarde kan zijn. Om de GBP daadwerkelijk te gaan gebruiken is het verstandig om een belangrijke opgave of plangebied te kiezen. Die concretie is wel nodig om dit instrument toe te passen. Dit kun je ook voor de Rotte als geheel doen, om te checken of het gebied nog belangrijke partners mist. Bv verzekeraars, groene investeerders, gezondheidspartijen als ziektekostenverzekeraars, sportclubs, project/gebiedsontwikkelaars, maar ook andere overheden met programma’s rondom grote transities; fiets/wandel mobiliteit, klimaatadaptatie, energietransitie, verdichting woningbouw. Er is niet direct een trekker voor dit onderwerp, wel kan iedereen elkaar stimuleren gebruik te maken van de planner.

Conclusies

Fase: agenderen

  • De belangrijkste uitkomsten van deze workshop zijn:
    1. De groene baten planner kan een goede procestool zijn om in verschillende fasen de belanghebbenden/ partners in beeld te krijgen.
    2. De groene batenplanner is een tool om in verschillende fasen tegelijkertijd te tekenen en te rekenen hoe en of ideeën ook financieel tot stand kunnen komen.
    3. De groene batenplanner kan als tool de initiatiefnemers en planners bewust maken van mogelijke baten die een gebied kan hebben en inzicht geven in de partijen die de baten hebben en de kosten kunnen dragen. Dit is vaak niet vanzelfsprekend dezelfde partij. Zijn er mogelijkheden om de partijen met de baten ook meer in lijn te krijgen met degenen die de kosten op zich nemen, behalve natuurlijk verevening via het belastinginstrument? De groene batenplanner kan een tool zijn om dit gesprek te voeren.
  • Het thema zit in de volgende fase:
    De Groene Baten Planner zit nog in de agenderende fase. De planner wordt nu nog niet/zeer beperkt gebruikt. De Groene Baten Planner kan bij een project juist in alle drie de fasen goed worden ingezet. En niet pas bij de productie op het moment dat de financiering eigenlijk al in beeld moet zijn.
  • De belangrijkste vervolgstap is:
    Kies een belangrijke opgave of plangebied. Die concretie is wel nodig om dit instrument toe te passen. Dit kun je ook voor de Rotte als geheel doen, om te checken of de stichting nog belangrijke partners mist. Bv verzekeraars, groene investeerders, gezondheidspartijen als ziektekostenverzekeraars, sportclubs, project/gebiedsontwikkelaars, maar ook andere overheden met programma’s rondom grote transities; fiets/wandel mobiliteit, klimaatadaptatie, energietransitie, verdichting woningbouw.
  • De trekker is/kan zijn:
    Dit hangt af van het project. De stichting en AGBR kunnen aanjagers zijn voor het gebruik van deze tool.
  • De partijen die er bij betrokken moeten zijn, zijn:
    De contactpersoon bij het RIVM t.a.v. de groene batenplanner (Ton de Nijs).
    Iemand die handig is met stakeholder/ omgevingsmanagement.
    De gebiedsaccountmanagers binnen SO gebiedsontwikkeling bijvoorbeeld Debbie Ginter.
    De gebiedsregisseurs vanuit de dienst BCO.
    Lenie Bouwman, programmamanager Rivieroevers.
  • De rol die de workshopbegeleider voor zichzelf ziet is:
    Mijn rol was gericht op het eenmalig leiden van de workshop, maar gezien mijn werkpakket kan ik niet structureel bijdragen.
Verslag