De Rotte is een lieflijk veenriviertje. Het slingert zich van bron tot dam door een afwisselend landschap. Het stroomt langs de gemeente Lansingerland en de gemeente Zuidplas en door het Noorden van Rotterdam tot in het Centrum van de stad. Het stroomgebied van de Rotte omvat naast de rivier zelf en haar oevers ook de Bergse plassen, het Hoge en Lage Bergse Bos, de Eendragtspolder, de Zevenhuizerplas, het Kralingse Bos met plas en de naburige pleinen/parken, zoals de Binnenrotte, in Rotterdam. Wij willen dat bewoners en toeristen meer gebruik gaan maken van de vele kwaliteiten van het gehele stroomgebied van de Rotte. Daarom richten wij ons met onze partners op het positioneren en branden van de Rotte en haar omgeving als één gebied: kleinschalig (de menselijke maat), bron van plezier en ontspanning, én met een rijke historie.

Het goede werk
We hebben met elkaar de Rotte op de kaart gezet. We hebben een groot netwerk van lokale stakeholders opgebouwd. Er is een ondernemersvereniging opgericht. In co-productie is het Ontwikkelingsperspectief “De Rotte beweegt je” opgesteld. De gemeente Rotterdam heeft een Uitvoeringsprogramma voor het binnenstedelijk deel van de Rotte gemaakt, en is van plan onderdelen daarvan de komende tijd te gaan uitvoeren, o.a. in de Crooswijkse Bocht. We hebben in co-productie met stakeholders een marketing-communicatietraject opgezet, “Ook dit is de Rotte”, dat begin dit jaar is gelanceerd. We ondersteunen initiatieven, die voor de programmering van de Rotte van belang zijn, zodat nog meer mensen er plezier van kunnen hebben, zoals het Waterfestival van de Rotte. We willen dat de landschappelijke en ecologische kwaliteiten, die vooral in de boven- en middenloop van de Rotte zijn te vinden, ook in de benedenloop in Rotterdam meer aandacht en ruimte krijgen. We zijn bezig met lokale partijen om projecten, gericht op het versterken van de biodiversiteit te starten. We willen het culturele erfgoed, dat de Rotte ook is, meer gaan exploiteren.

Wat is het geheel?
Stappen zijn gezet. Successen worden met elkaar gedeeld. We kijken verder, ook al omdat de uitkomst van al dat goede werk nog steeds niet meer is dan de som der delen. Wat is “het geheel”? Die vraag beantwoorden heeft veel weg van een zoektocht. De vraagstukken, die het Metropoolforum op 18 mei 2018 over Nederland na 70 jaar wederopbouw aan de orde stelt, zien wij als een katalysator om over dit geheel na te denken. Het zijn indringende vraagstukken, die ook in kleiner verband, op het schaalniveau van de Rotte en haar stroomgebied, voor het bestaan van de mensen, die daar leven, uitermate relevant zijn: klimaatverandering, energietransitie, circulaire economie, duurzame mobiliteit, sociaal-economische veranderingen, digitalisering. Met respect voor al “het goede werk” denken wij dat er iets meer nodig is om deze vraagstukken aan te kunnen pakken. M.a.w.: “het geheel” moet bijdragen aan het oplossen van die vraagstukken in het stroomgebied van de Rotte.

Er wordt aan gewerkt
Het is niet zo dat partijen er niet mee bezig zijn. De vraagstukken leven wel. Het Hoogheemraadschap voert beleid om in zijn regio het “waterbewustzijn” te bevorderen. Staatsbosbeheer wil meer in de stad aanwezig zijn en heeft ideeën over het versterken van de ecologie van de Rotte en haar stroomgebied. De gemeente Rotterdam is van plan om vers water uit de Nieuwe Maas in te laten om zo de doorstroming van de rivier in de binnenstad weer op gang te brengen. Dit wil zij in de Leuvekolk combineren met het aanleggen van een vistrap. De ambitie is om het groen van het buitengebied tot en met de Crooswijkse Bocht de stad binnen te brengen. Aan de bovenloop van de Rotte zijn er de tuinbouwcomplexen. Daar wordt gewerkt aan het zelf reinigen van het afvalwater en het voorkomen daarvan, zodat het water van de Rotte op den duur schoon wordt en blijft. Er drijft, vooral in de binnenstad, veel plastic in de Rotte. Acties worden ondernomen om dat plastic uit het water te vissen en te recylcen. Gedragsverandering is nodig om te voorkomen dat dat plastic de rivier in komt. “Geen Boot Wel Varen” heeft onlangs twee sloepen aangeschaft, die elektrisch varen. Er wordt nagedacht over de toepassing van duurzame mobiliteitsconcepten, met arrangementen voor gecombineerd vervoer over water en weg. Streekproducten uit het gehele stroomgebied komen steeds meer in zwang. Het kost nu heel veel energie om de voeten droog te houden. Is er een manier te vinden om die energie terug te winnen en de gemalen meer met duurzame energie te laten draaien? Gebruik maken van de koude-warmte capaciteit van de meren in het gebied is een idee, waar verder onderzoek naar moet worden verricht.

Blanke rivier
Sociaal economische veranderingen zijn er ook aan en nabij de Rotte. In Crooswijk vindt gentrificaton plaats, dat naast vele voordelen ook kan zorgen voor het verdringen van de oud-Crooswijkers, die dat uiteraard niet willen. Aan de zijde van het Oude Noorden zijn in de woonblokken de ruimten op de begane grond geopend. Daar hebben zich nieuwe bedrijven gevestigd. Dat willen we ook in de Crooswijkse Bocht samen met Woonstad Rotterdam, die daar eigenaar van de panden is, zien te realiseren. Daarbij wordt gedacht aan makers, die ambachtelijkheid combineren met digital manufacturing. De wijken keren zich op deze wijze naar de Rotte toe. Toch maken nog maar weinig bewoners uit de aangrenzende oude stadswijken gebruik van de Rotte. De Rotte is vooralsnog een “blanke rivier”. Waar deze bewoners van veelal niet-Nederlandse afkomst wel van openbare ruimten als parken en plantsoenen met plezier gebruik maken, zien zij de Rotte niet als een ruimte waar je mag verblijven en op en in kan.

Naar een metropolitaan park
Hoe kan de Rotte, en haar stroomgebied, in dit metropolitane spanningsveld tussen verstedelijking en landschap, tussen behoud en inspelen op de eerder genoemde vraagstukken, tussen de rijkdom aan separate initiatieven op lokaal niveau en het organiseren van samenhang haar “natuurlijke loop” blijven vinden? Wat is haar bestemming? Wij denken dat die ligt in de bewustwording dat de groenblauwe leefomgeving van Rotte en haar stroomgebied eigenlijk een metropolitaan park is dat op een hoger schaalniveau weer deel uitmaakt van de lange groene en blauwe structuren van het Landschapspark van de Zuidvleugel. De Rotte heeft de potentie om die lange structuren van buiten naar binnen, van bron tot dam, tot in de haarvaten van de binnenstad van Rotterdam naar binnen te brengen. De Rotte als metropolitaan park: een park dat zich niet alleen ruimtelijk als een geheel presenteert, maar ook programmatisch in de volle breedte (economisch, sociaal, cultureel, ecologisch) manifesteert. Dat concept biedt kansen en kan er voor zorgen dat ondernemende mensen en organisaties met hart voor en belang bij de Rotte gaan beseffen dat zij allen onderdeel zijn van een groter geheel. Het metropolitaan park de Rotte, waar metropolitane vraagstukken, zoals geschetst, ook echt beter kunnen worden aangepakt met zicht op oplossingen, die op lokaal niveau werken en tot nieuwe initiatieven leiden.