Burgers en Stoommachines
1800 tot 1900

Eind 18e eeuw strijden de orangisten en patriotten over de vraag of de Oranjes aan de macht moeten blijven of niet. In Rotterdam geven vrouwen met klinkende namen zoals ‘Ruige Keet’ en ‘Kaat Mossel’ hun steun aan stadhouder Willem V. Desondanks moet Willem V in 1795 vluchten naar Engeland en wordt de Bataafse Republiek uitgeroepen. Niet lang daarna vallen de Fransen Nederland binnen, onder leiding van Napoleon Bonaparte.
Eerste Nederlandse stoomgemaal
Al in 1776 wordt het eerste stoomgemaal van Nederland in gebruik genomen op de Oostpoort, bij het huidige Oostplein, om water uit de stad weg te pompen. In 1797 krijgt een branderij in Rotterdam de eerste industriële stoommachine.
Toch komt de industriële revolutie maar moeilijk op gang. In deze onrustige tijden durven maar weinig mensen geld te investeren in innovatieve machines. Ook de conservatieve bestuurders van Rotterdam, die tot midden 19e eeuw aan de macht zijn, stimuleren de vooruitgang nauwelijks.
In 1813 wordt Napoleon verslagen. De zoon van Willem V keert terug naar Nederland. Hij wordt in 1815 ingehuldigd als koning Willem I, waarmee Nederland een monarchie wordt. Willem I heeft veel belangstelling voor de handel en voor havenstad Rotterdam. Mede door zijn inzet komt de industrialisatie wel op gang.
Grote dijkdoorbraak van de Rotte
Een paar jaar later, op Tweede Kerstnacht 1833, wordt het gebied rond de Rotte door rampspoed getroffen. Bij de Nessepolder breekt een dijk door en de Rotte loopt bijna helemaal leeg. Duizend hectare loopt onder water. Pas na acht maanden en enorm veel inspanning zijn alle dijkgaten gedicht.
Droogmaking Zuidplaspolder met stoomkracht
In 1828 start de droogmaking van de Zuidplaspolder, de eerste droogmaking in de omgeving met behulp van stoommachines. Er worden twee stoomgemalen en dertig molens gebouwd voor deze droogmakerij. In 1837 draait het eerste stoomgemaal. In 1839 vallen de hogere gronden droog en tussen 1841 en 1843 kan de grond worden verkocht.
Drooglegging Alexanderpolder
Ook de Alexanderpolder wordt tussen 1865 en 1874 drooggelegd met behulp van stoomgemalen. Sommige molens verliezen hierdoor hun functie en worden afgebroken, zoals de Bergsche Molen bij het Berg- en Broekse Verlaat.
De in 1872 voltooide Nieuwe Waterweg is een grote stimulans voor de Rotterdamse economie. Door de komst van grote fabrieken zoals Heineken en Jamin trekken veel mensen naar de stad voor werk. Crooswijk is een voorbeeld van een echte arbeiderswijk die in de 19e eeuw ontstaat om al deze mensen onderdak te kunnen bieden. Op het platteland bij Bleiswijk en Zevenhuizen doet de stoomdorsmachine zijn intrede vanaf ongeveer 1870. Hierdoor kost het kaf van het koren scheiden veel minder tijd. In 1870 wordt een spoorlijn voltooid die onder andere bij Zevenhuizen-Moerkapelle een station heeft.
Rotte binnenstedelijk gedempt
Voor de spoorlijn in de binnenstad wordt in 1871 het stuk van de Rotte tussen de Lombardkade en de Wijnhaven gedempt. Op deze plek wordt een groot spoorviaduct aangelegd dat aansluit op de spoorbrug over de Maas. Bij het huidige Blaak ligt sinds 1877 station Rotterdam Beurs, het eerste station in Nederland met een smeedijzeren overkapping.
Singels van Willem Rose
Halverwege de 19e eeuw worden nieuwe singels aangelegd. Zij zijn ontworpen door Willem Nicolaas Rose als onderdeel van zijn Waterproject om vervuiling van het stadswater en daarmee de regelmatig heersende cholera-epidemieën tegen te gaan. Een aantal singels ligt vlakbij de Rotte zoals Noordsingel met in het verlengde de Bergsingel en de Crooswijksesingel met in het verlengde de Boezemsingel.
Heinekenbrouwerij Crooswijksesingel
Aan de Crooswijksesingel verrijst in 1873 een Heinekenbrouwerij. Heineken krijgt alle grondstoffen voor zijn bier aangeleverd via de Rotte. Via een bouwwerk over de weg worden de goederen van en naar het water getransporteerd. Tegenwoordig staat aan de Linker Rottekade nog een stukje van de gevel van de brouwerij, al is dit een reconstructie uit 1980.
Het Witte Huis bij de monding van de Rotte
Nog wel grotendeels authentiek is het Witte Huis, een kantoorgebouw aan de Oude Haven, de originele monding van de Rotte. De ‘eerste wolkenkrabber’ van Europa is in 1898 klaar.
De Rotte als verkeersader
Boeren blijven gebruik maken van de Rotte als verkeersader. Tot 1861 heeft Rotterdam een haven die de Karnemelkshaven heet, genoemd naar de zuivelproducten die boeren over de Rotte naar de stad vervoeren. Men vervoert niet alleen producten over de Rotte. Vanaf 1832 vaart men bijvoorbeeld doden naar begraafplaats Crooswijk die speciaal daarvoor een ingang aan de Rotte heeft. Deze begraafplaats ligt op de plaats waar vroeger het Huis te Krooswijk heeft gestaan.